ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΧΩΡΙΣ ΧΡΟΝΟ... ΕΣΥ ΠΟΤΕ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΕΣ ΑΛΗΘΕΙΑ;

Τα Μωραϊτόπαιδα και τα …Κολεγιόπαιδα. Τα Μωραϊτάκια, οι Αρσακειάδες, τα φλωράκια… Υπήρξα λοιπόν κι εγώ Μωραϊτάκι, χωρίς πρωταγωνιστικό ρόλο, σε ένα σχολείο που μπορεί να είναι ανταγωνιστικό, να είναι σοφό (φέτος γίνεται 80 χρονών), να χτίζει και να διατηρεί φιλίες στον χρόνο, τώρα όμως θέλει να δούμε τι μπορεί να κάνει όταν αποφασίζει να γιορτάσει με μια ταινία μεγάλου μήκους, κάτι ανάμεσα σε Χόλιγουντ και Μπόλιγουντ, στη σύγχρονη Ελλάδα, με φίλους-απόφοιτους μικρούς και μεγάλους χορηγούς (τέσσερις μεγάλοι χορηγοί και 50 συνολικά υποστηρικτές), ηθοποιούς (20 ηθοποιοί και τραγουδιστές για την ακρίβεια) που δεν φοβούνται να αποκαλύψουν πότε αποφοίτησαν, (μήπως το 2005;) αλλά συμμετείχαν εθελοντικά, με το φιλμ «Ιστορίες Χωρίς Χρόνο» να δοκιμάζεται σήμερα, και το Σάββατο, ανάμεσα σε «αληθινές» ταινίες, στο 58ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, και μάλιστα στο επίσημο πρόγραμμα. 

Όταν έχεις συνδέσει τα σχολικά σου χρόνια με ένα μέρος, η γλυκόπικρη νοσταλγία είναι δεδομένη. Κι όταν πηγαίνουν και τα παιδιά σου εκεί, από μωρά, και είναι τώρα έφηβοι, η νοσταλγία γίνεται σύγχρονη μνήμη. Οι αναμνήσεις αποκτούν δεύτερη ζωή, την ίδια στιγμή, που η συμμαθήτρια σου Άριελ εμφανίζεται τώρα λάιβ σαν μαμά, η Ναταλία από τον θεατρικό όμιλο του σχολείου, διανύει χρόνια στη σκηνή και την οθόνη, η Μυρτώ δεν βάφει πια τα μαλλιά της με χέννα όπως τότε, ο Χάρης, ο Άλεξ, ο Κώστας, συνυπάρχουν στην πρώτη σειρά για τη συνέντευξη Τύπου της ταινίας, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, και όλοι, παιδιά, γονείς, παππούδες, καθηγητές, απόφοιτοι και μη, συναισθηματικά φορτισμένοι, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, θέλουμε να μπούμε σε μια κινηματογραφική αίθουσα, και να παρακολουθήσουμε μια ιστορία, ή μάλλον έξι ιστορίες αγάπης, για μικρούς μαθητές (από 8-18 χρονών), μαζί με 400 συμμετέχοντες-εθελοντές, που μεγάλωσαν, μίκρυναν, αποστήθισαν ρόλους, αγκαλιάστηκαν, αντέγραψαν σκονάκια στα μικρά λαχανί θρανία, βρέθηκαν σε 40 τοποθεσίες, με κυριότερη την Τήνο. 

Και το Παλαιό Ψυχικό; To περίπτερο; To δασάκι; Το φουαγιέ; Το πανηγύρι;  Ο σκηνοθέτης, Βασίλης Ραϊσης, καθηγητής του σχολείου σήμερα, αφηγείται την ιστορία του Νίκου και της Έλενας σε έξι φάσεις της ζωής τους. Αν τα έφτιαξαν; Χώρισαν; Φιλήθηκαν; Αν έμειναν μεταξεταστέοι; Άραγε είχαν άριστα στον έλεγχο; Και η κ. Μαραγκουδάκη; Τα Αχτύπητα Φιλέτα; Πότε είπαμε ότι αποφοίτησες; 

Ο ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΕΙΝΑΙ...

...ο μήνας που πρέπει να το πάρεις απόφαση ότι θα φορέσεις ζακέτα. Και μπουφάν. Κάλτσες; Αυτές έχουν καταργηθεί εδώ και χρόνια. Ή θα περιμένεις τις ηλιόλουστες ημέρες για να φορέσεις πέδιλα και φόρεμα, με γυαλιά ηλίου και χαμόγελο. 

Θα ευχηθείς καλό χειμώνα, την ίδια στιγμή που αρνείσαι ακόμη να μπεις σε κλειστή κινηματογραφική αίθουσα.  Μα είναι δυνατόν να νυχτώνει από τις 6 παρά ήδη;

Ο Νοέμβριος είναι ο μήνας που ξεκινάς τον απολογισμό της χρονιάς. Έβαλα στόχους; Τους ξεπέρασα; Πέτυχα όσα ήθελα; Μπορώ και καλύτερα; Μπορώ σίγουρα. 

Κρυώνουν τα δάχτυλα σου. Και θέλεις κάποιος να στα ζεστάνει. Ποια γάντια; Ανθρώπινα γάντια μόνο. 

Το πάπλωμα μυρίζει καινούργια εποχή. Τρως σοκολάτα με κλειστά μάτια, πίνεις καυτό νερό με τσάι, ονειρεύεσαι κοτόσουπα της μαμάς ή ακόμη καλύτερα ψαρόσουπα, γιατί το καλοκαίρι παίζει πάντα στο τραπέζι. 

Δεν πειράζει που έμεινα από λάστιχο χθες βράδυ. Χάλασε το χειρόφρενο του αυτοκινήτου. Έχασα την απομαγνητοφώνηση από συνεντεύξεις μιας ημέρας. Ξημερώνει νέος μήνας. Ο προτετελευταιος, που λέει και η μικρή μου φίλη Β. Ας Νοεμβριστουμε καλύτερα και όλα τα άλλα θα έρθουν... November Times.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΘΥΜΑΤΑΙ... 1900-1910

Στα πρώτα χρόνια του αιώνα, η μικρή Αθήνα ονειρευόταν το μέλλον της. Η αύρα της έχει αφήσει τα χνάρια της σε μπαούλα, σε κοριτσίστικα λευκώματα και κιτρινισμένα σημειωματάρια. Μια γκαρνταρόμπα από τις ημέρες που φυλλορρόησαν και «παρήλθον», μια ιστορία με ράφτρες, κοπελούδες, κρυφές ματιές, ανομολόγητους έρωτες, κοινωνική ετικέτα. Μα, πίσω απ’ όλα αυτά, η ρομαντική Αθήνα μετρούσε μέρα τη μέρα τη ζωή της.

Με τα πρώτα αυτοκίνητα, τα ιππήλατα τραμ, τις λατέρνες. Είναι η εποχή που τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο με τα πόδια, η δεκαετία των «πρώτων» Αθηναίων καλλονών, που ανασήκωναν τον ποδόγυρο για να αποφύγουν τη λάσπη και σκίαζαν το πρόσωπο για να το διατηρήσουν λευκό...

Στις μέρες του Γεωργίου του Α΄, η Αθήνα, δίχως να το ξέρει, ζει το τελευταίο γαλήνιο κεφάλαιο της ιστορίας της πριν από τους πολέμους. Για τα ευρωπαϊκά δεδομένα είναι πόλη «επαρχιακή», οι πάντες γνωρίζουν τους πάντες, καπέλα ανασηκώνονται σε αλλεπάλληλες χαιρετούρες, οι πλανόδιοι διαλαλούν την πραμάτεια τους. Είναι μια χαριτωμένη πολιτεία, με λίγες υποδομές, μεγάλες φιλοδοξίες, μια φραγκολεβαντίνο αστή και μια ανατολίτισσα ευρωπαία. Ήδη από το 1900, οι πιο εύποροι Αθηναίοι κυκλοφορούσαν με τα πρώτα αυτοκίνητα που φόβιζαν τα άλογα και τους διαβάτες, αλλά προξενούσαν βλέμματα ζήλιας και θαυμασμού.

Το 1902 ο ατμοκίνητος σιδηρόδρομος γίνεται ηλεκτροκίνητος. Το 1907 ηλεκτροφωτίζονται οι πλατείες Ομόνοιας και Συντάγματος και κεντρικοί δρόμοι της Αθήνας. Ένα χρόνο αργότερα κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα ηλεκτρικά τραμ. Τότε λειτουργεί και το πρώτο τηλεφωνικό κέντρο της Αθήνας με 200 όλους κι όλους συνδρομητές.

Οι... νεωτερισμοί που εισβάλλουν από την Ευρώπη, σκανδαλίζουν. Παρ’ όλα αυτά οι κομψευόμενες Αθηναίες επιδεικνύουν τις καπελίνες και τα παρασόλια τους, τα μακριά φορέματα και τη σφιχτή μέση-δαχτυλίδι, στου «Γιαννάκη» και στο «Ντορέ». Οι συνοδοί τους, οι Αθηναίοι δανδήδες, όταν δεν ήταν ένστολοι, φορούσαν εξίσου... άβολα ρούχα: ριγωτό παντελόνι, καλτσοδέτες, ψηλό κολάρο, γιλέκο με χρυσή αλυσίδα, μπρελόκ με φωτογραφία, γκέτες, ημίψηλο καπέλο, μπαστούνι. Και οβάλ γυαλιά «pince-nez».

Η μόδα ήταν προνόμιο των λίγων ευκατάστατων αστών. Οι περισσότεροι βολεύονταν όπως-όπως. Μεταποιήσεις, αποφόρια, δανεικά, ενοικιαζόμενα κοστούμια. Τα φιγουρίνια από το Παρίσι τα κορνίζωναν στα ραφεία, αλλά ποιος είχε μυαλό και χρήματα για τέτοια; Η Ελλάδα, απομονωμένη από την Ευρώπη, ζούσε περισσότερο με το όνειρο της Δύσης παρά με τα αξεσουάρ της.

Εκείνα τα χρόνια, η γυναίκα στην Ευρώπη άρχιζε να ψελλίζει τα πρώτα αποχαιρετιστήρια λόγια στον στενό δυνάστη της, τον κορσέ! Στην Ελλάδα φθάνει μόνο ο απόηχος, μακρινός και αυτός. Λίγες Αθηναίες ταξίδευαν τότε στη Δυτική Ευρώπη. Η επαφή με το εξωτερικό διατηρείτο συχνά μέσα από συγγενείς στην Πόλη ή την Αλεξάνδρεια.

Στη Δύση το 1900 σημειώνεται η έκρηξη της υψηλής ραπτικής η οποία στην Ελλάδα δεν έγινε και τόσο αισθητή. Ο Πολ Πουαρέ ήταν ο σχεδιαστής που απελευθέρωσε το γυναικείο σώμα.

Η μικρή, συντηρητική Αθήνα ψυχανεμιζόταν τις αλλαγές, αλλά δίσταζε να τις υιοθετήσει. Στις πρώτες αμήχανες διαφημίσεις της εποχής, διαβάζουμε, ωστόσο. για τα «ωραιώτερα παριζιάνικα μοδέλλα» στον οίκο Κοντούζογλου στην Κλειτίου 6, και τα πιο σικ καπέλα: «μία επίσκεψις θα σας καταπλήξη».

Μεγάλα καπέλα άρχισαν να εμφανίζονται στους δρόμους της Αθήνας και ονομαστή έχει μείνει η promenade στη λεωφόρο Αμαλίας, κάτω από την αλέα με τις αγριοπιπεριές. Χρειαζόταν, όμως, προσοχή. Ήταν μεγάλη προσβολή να πουν μια κοπέλα «φτιασιδωμένη». Οι Ελληνίδες έψαχναν τρόπο για να κοκκινίσουν τα μάγουλά τους, να προμηθευτούν πούδρα από ρυζάλευρο...

Οι καλλονές της εποχής έχουν διασωθεί σε οικογενειακά λευκώματα από χοντρό χαρτόνι και αποξηραμένα άνθη απ' τις αυλές της Αθήνας. Κοιτάζουν το φακό με συστολή και φιλαρέσκεια μαζί, σαν να προκαλούν το χρόνο να τρέξει πιο γρήγορα αλλά να τις αφήσει ανέγγιχτες. Έμεινε μονάχα μια γλυκιά μελαγχολία. Να πέρασαν άραγε καλά;

ΤΙ ΕΜΑΘΑ ENA ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ TOY OKTΩΒΡΗ

• Η κίνηση στους δρόμους δεν σταματά ποτέ.

• Υπάρχει μέρος στoυ Ψυρρή που πηγαίνεις και τα ...σπας, μπουκάλια, πιάτα, ό,τι γουστάρεις, διαλέγεις μουσική, μπαίνεις μέσα μόνος ή με ένα άτομο ακόμη, και ανάλογα με το πακέτο που θα διαλέξεις, τα κάνεις όλα ...limba. 

• Τα bazaar είναι της μόδας. Σε μικροσκοπικά καφέ, σε σπίτια, σε ξενοδοχεία. Και ακόμη δεν είναι καν Χριστούγεννα. 

• Για να στείλεις έναν φάκελο αυθημερόν στην πόλη, πρέπει να κάνεις έρευνα μια μέρα. Γίνεται; Στέλνεις τον φάκελο και τη μια μέρα, και φτάνει την επομένη. Για μια αστεία απόσταση. Από τα βόρεια προάστια στο κέντρο. Και αυτό που γινόταν με ταξί; Ασυνόδευτο; Δεν το βρήκα στην εφαρμογή Beat. Beat it. 

• Οι στίχοι στα τραγούδια που ακούνε από έφηβοι και πάνω (μάλλον και κάτω) έχουν ξεφύγει.

• Η παραλία της Βουλιαγμένης ήταν γεμάτη από κόσμο την Κυριακή από το πρωί. Και ναι, οι άνθρωποι κολυμπούσαν. Πάει κι αυτό. Το ξεχάσαμε…